T.C.
YARGITAY
12. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2021/6908
KARAR NO : 2022/4549
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
Y A R G I T A Y İ L A M I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
TARİHİ : 08/07/2020
NUMARASI : 2020/343 - 2020/1184
DAVACI : 3. Kişi : S. Tekstil Turizm Sanayi ve Dış Ticaret A.Ş.
DAVALI : Borçlu : Y. Tekstil Örme Sanayi Ve Ticaret Limited Şirketi
Alacaklı : Ç. Tekstil Ürünleri Pazarlama ve Ticaret Limited Şirketi
Yukarıda tarih ve numarası yazılı Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın müddeti içinde temyizen tetkiki 3. Kişi tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi Gamze Demir tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü :
Asıl dosyada davacı karşı davada da davalı üçüncü kişi, borçlu ile aralarında ticari ilişki nedeni ile borçlunun 3. kişiye borcu olduğunu, borçlunun borcuna karşılık hacze konu makineleri üçüncü kişiye sattığını, üçüncü kişi şirketin makineleri borcuna karşılık aldıktan sonra bile 512.404.03 TL daha alacağı olduğunu, borçlunun kalan bakiyeyi ödemesinin sağlanması amacıyla damga vergisi ödenmiş kira sözleşmesi ile borçluya kiraya verildiğini iddia ederek davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
Asıl dosyada davalı karşı davada da davacı olan alacaklı, üçüncü kişi şirketin alacağa mahsuben borçlu şirketten aldığı makineleri borçluya kiralamak suretiyle yeniden borçlunun kullanımına sunmasının hayatın doğal akışına aykırı olduğunu, borçlu ile üçüncü kişinin muvazaalı hareket ettiğini ileri sürerek tasarrufun iptali davasının kabulü ile davacı - karşı davalı üçüncü kişi ile borçlu şirket arasındaki tasarrufun muvazaalı ve alacaklılardan mal kaçırmaya yönelik olması nedeniyle iptaline karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece, haciz mahallinde borçluya ait evraklar bulunduğu, İİK'nın 97/a maddesindeki mülkiyet karinesini borçlu dolayısı ile davalı alacaklı lehine olduğu, satış ve kira sözleşmesinin her zaman düzenlenebilir olduğu gerekçesi ile istihkak davasının reddine, karşı dava açısından ise diğer alacakları yok saymak suretiyle davalı 3. Kişi şirketin alacağa mahsuben borçlu şirketten aldığı makineleri borçluya kiralamak suretiyle yeniden borçlunun kullanımına sunması hayatın olağan akışına aykırı olup bu durumun dahi muvazaanın açık kanıtı olduğundan satış tasarrufunun İİK. 279/1-2 ve İİK. 280/1-son maddeleri uyarınca iptâline karar verilmiş, karara karşı üçüncü kişi istinaf yoluna başvurmuştur.
Bursa Bölge Adliye Mahkemesince, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiş, karar üçüncü kişi tarafından temyiz edilmiştir.
Dava, üçüncü kişinin İİK'nun 96 ve devamı maddelerine dayalı olarak açtığı istihkak davası ile alacaklının karşı dava olarak İİK'nun 97/17. maddesi gereğince açtığı tasarrufun iptali talebine ilişkindir.
1- Dava konusu 2012 model 67181 seri nolu örme makinesine ilişkin temyiz itirazlarının incelenmesinde;
Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararında yazılı gerekçelere göre yerinde bulunmayan temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 2012 model 67181 seri nolu örme makinesine ilişkin olarak 5311 Sayılı Kanun ile değişik İİK'nin 364/2. maddesi göndermesiyle uygulanması gereken 6100 Sayılı HMK'nin 370. maddeleri uyarınca (ONANMASINA),
2- Dava konusu mayer marka 2013 model 68489 seri nolu ve 2013 model 68488 seri nolu örme makinelerine ilişkin temyiz itirazlarının değerlendirilmesinde;
İstihkak davalarında geçerli bir haczin bulunması dava şartı olup, hüküm kesinleşinceye kadar yargılamanın her aşamasında re'sen gözetilmesi gerekir.
Somut olayda, Büyükçekmece 2. İcra Hukuk Mahkemesinin 14.11.2018 tarih, 2018/1012 Esas, 2018/1399 karar sayılı kararı ile dava konusu mayer marka 2013 model 68489 seri nolu, 2013 model 68488 seri nolu örme makinelerine ilişkin haczin kaldırılmasına karar verilmiş, karar 30.5.2019 tarihinde kesinleşmiştir. Bu durumda, geçerli bir haczin varlığından bahsedilemeyeceğinden istihkak davasının konusuz kaldığının kabulü gerekir. Konusuz kalan dava hakkında verilecek karar ise “karar verilmesine yer olmadığına” biçiminde ihdas edilmelidir. Bu sebeple, davanın konusuz kalması nedeniyle karar verilmesine yer olmadığına karar verilmek ve yargılama gideri ile vekalet ücreti yönünden de 6100 sayılı HMK'nun 331. maddesinin 1. fıkrası uyarınca davanın açıldığı tarihteki tarafların haklılık durumuna göre yargılama giderleri takdir edilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi doğru olmamış, bozmayı gerektirmiştir.
3- Davacı- karşı davalı 3. kişinin karşı dava olarak açılan tasarrufun iptali davasının kabulüne yönelik temyiz itirazlarının incelenmesine gelince;
Tasarrufun iptali davasının amacı, bir alacağı ödememek için, mal varlığını azaltıcı veya artışını önleyici nitelikte, borçlu tarafından yapılan bir taraflı hukuki işlemler ve fiillerle, borçlunun amacını bilen veya bilmesi gereken kişilerle yaptığı tüm hukuki işlemleri alacaklının alacağı ile sınırlı olarak hükümsüz sayarak işlem konusu mal veya hak üzerinde borçluya aitmiş gibi cebri icraya devam edilerek alacaklının alacağını almasına imkan sağlamaktır.
İptal davası, icra hukuku yönünden alacaklıya alacağını tahsil olanağı sağlayan nispi nitelikteki yasadan doğan bir dava olup, tasarrufa konu malların aynı ile ilgisi yoktur.
İİK'nın 283/1. maddesine göre, tasarrufun iptali davasını açan davacının tasarrufun iptali davası sabit olduğu taktirde, bu davaya konu teşkil eden mal üzerinde, cebri icra yolu ile alacak miktarı kadar hakkını alma yetkisini elde eder ve söz konusu malın haczedilmesini ve satışını isteyebilir.
Davacı-karşı davalı üçüncü kişi tarafından açılan istihkak davasının reddine karar verilmiştir. Davanın reddedilmesi ile, haczedilen mal üzerindeki haciz de kesinleşmiştir. Alacaklı icra takip işlemlerine devam ederek malın satışını isteyebilir.
HMK'nın 114/1-4. maddesinde hukuki yarar dava şartı olarak düzenlenmiştir. Hukuki yararın davanın açıldığı tarih itibariyle mevcut olması yeterli değildir. Dava sonuçlanıncaya ve karar kesinleşinceye kadar hukuki yararın devamı gerekir.
Mahkemece, üçüncü kişinin açtığı istihkak davasında, davanın reddine karar verildiğinden, davalı-karşı davacı alacaklı vekili tarafından açılan tasarrufun iptali davasında, başlangıçta mevcut olan hukuki yarar ortadan kalkmıştır.
Açıklanan nedenlerle, tasarrufun iptali davasının hukuki yarar yokluğundan reddine karar verilmesi gerekirken, kabulüne karar verilmesi usul ve yasaya aykırıdır.
SONUÇ : Üçüncü kişinin temyiz itirazlarının kabulü ile, yukarıda 2. ve 3. maddelerle yazılı nedenlerle 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK'nın 364/2. maddesinin göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK'nun 373/1. maddesi uyarınca, istinaf talebinin esastan reddine ilişkin Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 6 Hukuk Dairesi’nin 8.7.2020 tarih 2020/343 E. - 2020/1184 K. sayılı kararının KALDIRILMASINA, Bursa 1. İcra Hukuk Mahkemesi’nin 21.11.2019 tarih 2018/768 E. - 2019/956 K. sayılı kararının BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, dosyanın İlk Derece Mahkemesi'ne, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesi'ne gönderilmesine, 06/04/2022 gününde oy birliğiyle karar verildi.
Başkan Üye Üye Üye Üye
A. TUNCAL M. ÇAMUR S. ÖZTEMİZ Dr. S. MUTTA A. AYAN
