T.C.
YARGITAY
12. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/8025
KARAR NO : 2022/9578
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
Y A R G I T A Y İ L A M I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Kayseri Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
TARİHİ : 10/05/2022
NUMARASI : 2022/853 - 2022/852
DAVACI : İhale Alıcısı : M.A.
DAVALILAR : Alacaklı : A.-E. Plastik San. Ve Tic. Ltd. Şti.
Borçlu : M. Mutfak Eşyaları Kimya Tekstil Gıda Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi
Yukarıda tarih ve numarası yazılı Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın müddeti içinde temyizen tetkiki davacı/ihale alıcısı tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hâkimi Yeliz Aziz tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra, temyiz harç ve masrafları yatırıldığından adli yardım talebi hakkında karar verilmesine gerek olmadığı anlaşılmakla, işin gereği görüşülüp düşünüldü:
A) Davacının talebi;
Davacı vekili, 08.02.2022 tarihli dava dilekçesi ile "Müvekkilinin Kayseri Genel İcra Müdürlüğünün 2019/104.90 E. sayılı dosyasında 07/02/2022 tarihinde ihalesi gerçekleşmiş olan 06 Z.L 38 Plakalı aracın ihalesine katılmak üzere 06/02/2022 tarihinde bilgisayar üzerinden teminat yatırdığını, teminat sonrasında söz konusu araç için e-satış portalı üzerinden 60.000 TL e-teklifte bulunmak isterken bilgisayar klavyesi ve internet bağlantısının hata vermesi sonucunda 6.000.000 TL gibi afaki derece yüksek teklif verdiğini fark ettiğini, müvekkilinin söz konusu olayı öğrendikten sonra ihale öncesi icra dairesine yazılı olarak; sehven 60.000 TL yerine 6.000.000 TL e-teklif verdiğine ilişkin başvuruda bulunsa da söz konusu başvurusunun icra müdürlüğünce herhangi bir gerekçe gösterilmeden kayıt altına alınmadığını ve dilekçesinin kabul görmediğini, söz konusu aracın müvekkiline 6.000,000 TL bedelle ihale edildiğini, 06 Z.L 38 plakalı aracın piyasa değerinin yaklaşık 40.000 TL olduğunu, taşınır açık artırma ilanında ise araç bedelinin 50.000 TL olarak ilan edildiğini, müvekkilinin 6.000.000 TL teklifte bulunmasının ise sehven, olağan hayatın akışına aykırı olarak maddi hatadan kaynaklandığını, müvekkilinin hem yaş bakımından hem de teklif aşamasında bilgisayar mağduru olduğu için ihalenin feshi gerektiğini, bu nedenlerle maddi hatadan kaynaklı olması nedeniyle davanın kabulüne, ihalenin feshine, maddi hatadan kaynaklanan iş bu dava dosyasında karşı vekalet ücretine hükmedilmemesine karar verilmesini" talep etmiştir.
B) İlk Derece Mahkemesi'nin kararı:
İlk derece mahkemesince yapılan yargılama sonunda "...tensip ara kararı ile davacı tarafa ihale bedeli üzerinden hesaplanan ve İİK 134.maddesi gereği yatırılması gereken 204.930,00-TL'den peşin olarak yatırılan 80,70-TL'nin mahsubu ile 204.849,30-TL eksik kalan nisbi harcın yatırılması için 2 haftalık kesin süre verildiği ve İİK 134.maddesi gereğince ilgili kişilerin muhtemel zararına karşılık olmak üzere ihale bedelinin %5'i olan 300.000,00-TL teminatın 2 haftalık kesin süre içerisinde mahkeme veznesine yatırılmasına, yatırılmadığı takdirde davanın usulden reddedileceğinin ihtar edildiği, davacı vekili tarafından adli yardım talebinde bulunulmuş ise de mahkememizce yeterli belge sunulmadığından adli yardım talebinin reddine karar verildiği ve karara karşı itiraz edilmesi üzerine Kayseri 6. İcra Hukuk mahkemesinin 2022/111 Değişik İş sayılı dosyası ile itirazın reddine karar verildiği, davacı tarafça tensip ara kararı ile belirtilen harç ve teminatın verilen kesin süre içinde yatırılmadığı anlaşıldığından, davanın dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine" şeklinde karar verilmiştir.
C) Bölge adliye Mahkemesi'nin kararı:
Bölge Adliye Mahkemesince yapılan inceleme sonucunda "harç ve teminatın dava şartı olduğu nazara alınarak dava şartı yokluğundan usulden davanın reddine karar verilmesinde yasaya aykırılık olmadığı" gerekçesi ile davacının istinaf başvurusunun ESASTAN REDDİNE, dair hüküm kurulmuştur.
D) Temyiz:
Kararı davacı/ihale alıcısı süresinde temyiz etmiştir.
E) Gerekçe:
Dava, İlk Derece Mahkemesi tarafından "İİK. nun 7343 sayılı Kanun ile değ. 134. maddesindeki istisna taraflar dışında yatırılması gereken nispi harç ve teminatın tensip ara kararında belirtilen 2 haftalık süre içerisinde tamamlanmamasından dolayı" dava şartı yokluğu nedeni ile reddine" karar verilmiştir.
Dosyada sorun "İİK. nun 7343 sayılı Kanun ile değ. 134. maddesindeki istisna taraflar dışında yatırılması gereken nispi harç ve teminatın niteliği ve buna bağlı olarak HMK. nın 114. maddesinde belirtilen dava şartı olup, olmadığı ve nispi harç ile teminatın tamamlatılma usulüdür."
İcra takibi sırasında, 2004 sayılı İ.İ.K. na göre yapılan ihalenin feshine ilişkin hususlar Kanunun 134 vd. maddelerinde düzenlenmiştir.
İhalenin feshi davaları daha önce başvuranın kim olduğuna bakılmaksızın maktu harca tabi iken 2004 sayılı İ.İ.K. nun 134. maddesinde değişiklik yapan ve 30.11.2022 tarihinde yürürlüğe giren 7343 sayılı kanunun 27/4. maddesi ile davayı ”Satış isteyen alacaklı, borçlu, resmî sicilde kayıtlı ilgililer ile sınırlı ayni hak sahipleri dışında kalan kişilerin" açması halinde ihale bedeli üzerinden nispi harca tabi kılınmıştır.
Ayrıca ihalenin feshi talebinde 7343 sayılı kanunun 27/5. maddesi ile davayı “Satış isteyen alacaklı, borçlu, resmî sicilde kayıtlı ilgililer ile sınırlı ayni hak sahipleri dışında kalan kişiler" teminat yatırmakla yükümlü kılınmıştır.
Harçlar, 492 sayılı Harçlar Kanunda düzenlenmiş olup, dava açarken harç yatırılması şartı, HMK. nın 114. maddesinde belirtilen dava şartlarından değildir.
Dava harçları özel kanun ile düzenlenmiştir.
Kanunun "Noksan tesbit edilen değer üzerinden harcın ödenmesi" başlıklı 30. maddesi "Muhakeme sırasında tesbit olunan değerin, dava dilekçesinde bildirilen değerden fazla olduğu anlaşılırsa, yalnız o celse için muhakemeye devam olunur, takip eden celseye kadar noksan değer üzerinden peşin karar ve ilam harcı tamamlanmadıkça davaya devam olunmaz. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 409 uncu (HMK. md.150) maddesinde gösterilen süre içinde dosyanın muameleye konulması, noksan olan harcın ödenmesine bağlıdır." hükmünü içermektedir.
HMK. ya göre bir şartın tamamlatılması, Mahkeme tarafından ilgilisine usulüne uygun şekilde süre verilmesi halinde mümkündür.
Verilecek süre yasal düzenlemeye uygun değil ise hukuki sonuç doğurmaz.
İİK. nın 7343 sayılı kanunun 27. maddesi ile değişik 134. maddesi bu yasal düzenlemelere göre değerlendirildiğinde;
İhalenin feshi talebinin 30.11.2021 tarihinden sonra yapılması halinde kanunda belirtilen istisnai taraflar dışında kalan gerçek ya da tüzel kişiler tarafından yapılması halinde ihale bedeli üzerinden nispi harca tabi olduğu ve nispi harcın yarısının peşin yatırılacağı tartışmasızdır.
Aynı şekilde ihale bedelinin % 5' i oranında teminat yatırılması da şarttır.
Mahkemece nispi harcın yatırtılmasına yönelik olarak 11.02.2022 tarihli tensibin 9. maddesi ile "İhale bedeli üzerinden hesaplanan ve İİK 134. maddesi gereği yatırılması gereken 204.930,00-TL'den peşin olarak yatırılan 80,70 TL'nin mahsubu ile 204.849,30 TL. eksik kalan nisbi harcın yatırılması için davacı tarafa 2 haftalık kesin süre verilmesine, yatırılmadığı takdirde dosyanın işlemden kaldırılacağının ihtarına," şeklinde,
Teminata ilişkin de 10. madde ile "İİK 134. maddesi gereğince ilgili kişilerin muhtemel zararına karşılık olmak üzere ihale bedelinin %5'i olan 300.000,00-TL teminatın 2 haftalık kesin süre içerisinde mahkeme veznesine yatırılmasına, yatırılmadığı takdirde davanın usulden reddedileceğinin ihtarına, (tebligat ile ihtar edildi)" şeklinde ara kararları oluşturulmuştur.
Davanın ön inceleme duruşması 15.03.2022 tarihinde yapılmış ve davanın "dava şartı yokluğundan reddine" karar verilmiştir.
Noksan harcın nasıl tamamlanacağına ilişkin Harçlar Kanunu'nun 30. maddesindeki özel düzenleme karşısında harcın tamamlanmasına ilişkin verilecek süre "...takip eden celseye kadar.."dır.
Harçlar Kanunu'nun 30. maddesindeki düzenleme karşısında tensibin 9. maddesinde verilen 2 haftalık süre yasal olmayıp, yasaya uymayan bu süre hukuki sonuç doğurmaz.
Yukarıda belirtildiği üzere harca tabi bir davanın yürütülmesi kanunda belirtilen harcın yatırılmasına bağlıdır. Harçlar kanununun 30. maddesine göre harç yatırılmadıkça müteakip işlemler yapılamaz.
Bu düzenlemenin sonucu olarak "davayı yürütmeye yönelik hiç bir işlem yapılamaz, diğer dava şartları incelenemez."
Dava harcı diğer dava şartlarından önce gelir.
Dava harcının yatırılması sağlanmadığından teminatın yatırılıp, yatırılmamasının hukuki sonucu da yoktur.
Mahkemece 15.03.2022 tarihli celsede davacıya Harçlar Kanunu'nun 30. maddesi uyarınca harçları tamamlaması için bir sonraki celseye kadar süre verilmesi gerekirken tensiben verilen iki haftaya itibar edilerek sonuca gidilmesi ve Bölge Adliye Mahkemesince bu hususlar gözden kaçırılarak davacının istinaf talebinin esastan reddi hatalı olup, bu husus Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılması ile İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasını gerektirmiştir.
İlk Derece Mahkemesince yapılacak iş öncelikle davacıya nispi harca yönelik olarak Harçlar Kanunu'nun 30. maddesine uygun şekilde süre verip, harç yatırılırsa teminat şartına ilişkin işlemleri yeniden yaparak sonuca gitmektir.
SONUÇ:
Yukarıda yazılı nedenlerle, Kayseri Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesinin 10/05/2022 tarih ve 2022/853 E. 2022/852 K. sayılı kararının 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK'nun 364/2. maddesi göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK'nun 373/1. maddeleri uyarınca KALDIRILMASINA, Kayseri 5. İcra Hukuk Mahkemesi’nin 15/03/2022 tarih ve 2022/82 E. 2022/223 K. sayılı kararının re'sen BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 29/09/2022 gününde oy birliğiyle karar verildi.
Başkan V. Üye Üye Üye Üye
M. ÇAMUR S. ÖZTEMİZ Dr. S. MUTTA İ. YAVUZ A. AYAN
