T.C.
YARGITAY
Hukuk Genel Kurulu
ESAS NO : 2021/11-917
KARAR NO : 2022/1616
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
Y A R G I T A Y İ L A M I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Karşıyaka Asliye Ticaret Mahkemesi
TARİHİ : 16/10/2018
NUMARASI : 2018/83 - 2018/438
DAVACILAR : 1- İ.Ç.
2- R.C. (Müteveffa)
DAHİLİ DAVACILAR : 1- M.A. 2- A.Y. 3-D.C.
4- F.C. 5- S.C.T. 6- F.C.
vekilleri Av. H.K. - Av. M.D.Y.
DAVALILAR : 1- E.D. 2- V.Y. vekilleri Av. M.T.
3- A. Temizlik Hizm. Medikal Gıda Turz. San.Tic. Ltd. Şti.
4- H.K.
1. Taraflar arasındaki “ortak olunmadığının tespiti ve tescil” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Karşıyaka Asliye Ticaret Mahkemesince verilen davanın kısmen kabulüne ilişkin karar, davalılar Vedat Y. ve Erhan D. vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 11. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, Mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.
2. Direnme kararı davalılar Vedat Y. ve Erhan D. vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacılar İstemi:
4. Davacılar vekili; müvekkillerinin davalı A. Temizlik Hizmetleri Medikal Gıda Turizm San. ve Tic. Ltd. Şti.’nde bulunan hisselerini diğer davalılara Karşıyaka 6. Noterliğinin 18.05.2007 tarihli ve 7019, 7020, 7021, 7022 yevmiye numaralı sözleşmelerle devrettiklerini, 18.05.2007 tarihinde şirketin bu devirleri oy birliği ile onayladığını ve bu devirlerin tescil edilmesine karar verildiği, ancak aradan geçen zamana rağmen tescil ve ilan işleminin yaptırılmaması nedeniyle müvekkillerinin şirket borçlarından dolayı üçüncü şahıslara karşı sorumluluklarının devam ettiğini ileri sürerek müvekkillerinin davalı şirketteki ortaklık paylarını davalılara devrettiği ve ortak olmadıklarının tespiti ile ticaret siciline tescil ve ilanına karar verilmesini talep etmiştir.
Davalılar Cevabı:
5. Davalılar, usulüne uygun yapılan tebligata rağmen davaya cevap vermemiştir.
Mahkeme Kararı:
6. Karşıyaka Asliye Ticaret Mahkemesinin 03.06.2009 tarihli ve 2008/139 E., 2009/153 K. sayılı kararı ile; 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (6762 sayılı TTK) 520. maddesi ve şirket sözleşmesinin 14. maddesi gereğince taraflar arasında geçerli bir pay devir sözleşmesi yapıldığı, pay devir sözleşmesine onay veren 18.05.2007 tarihli ortaklar kurulu kararı ile davacıların ortaklık sıfatlarını kaybettikleri, devrin pay defterine kaydının açıklayıcı etkisinin bulunduğu, öte yandan pay devrinin ticaret siciline tescilinin ve ilanının zorunlu bir unsur olmaması nedeniyle pay devrinin tescil ve ilanı talebinin yerinde olmadığı gerekçesiyle davacıların davalı şirketin ortağı olmadıklarının tespitine, diğer taleplerin reddine karar verilmiştir.
Özel Daire Bozma Kararı:
7. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar Vedat Y. ve Erhan D. vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
8. Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin 13.09.2017 tarihli ve 2016/1669 E., 2017/4333 K. sayılı kararı ile; “… Dava, limited şirket paylarının devrinin tespitine ilişkindir. Mahkemece pay devrinin yasadaki koşullara uygun yapıldığı ve geçerli olduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir. Ancak devir tarihinde yürürlükte olan 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 520. maddesine göre; geçerli bir limited şirket pay devri için noterde devir sözleşmesi yapılması, ortaklardan en az dörtte üçünün devre muvafakat etmesi ayrıca pay defterine kaydı gerekmektedir. Limited şirketlerde pay devrinin geçerliliği için belirtilen bu üç koşulun yerine getirilmesi zorunludur. Bunlardan birinin eksik olması halinde devir işlemi geçersizdir. Somut olayda devrin devrin pay defterine kayıt edilip edilmediğine ilişkin herhangi bir araştırma yapılmaksızın karar verilmesi doğru olmamıştır…” gerekçesiyle karar oy çokluğuyla bozulmuştur.
Direnme Kararı:
9. Karşıyaka Asliye Ticaret Mahkemesinin 16.10.2018 tarihli ve 2018/83 E., 2018/438 K. sayılı kararı ile; önceki gerekçeyle direnme kararı verilmiştir.
Direnme Kararının Temyizi:
10. Direnme kararı süresi içinde davalılar Vedat Y. ve Erhan D. vekili tarafından temyiz edilmiştir.
II. UYUŞMAZLIK
11. Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; 6762 sayılı TTK’nın 520. maddesi gereğince limited şirketlerde ortaklık payının devrinin geçerli olabilmesi için bu hususun pay defterine kayıt edilmesinin gerekli olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
III. GEREKÇE
12. Limited şirketlerde ortak sıfatı aslen veya devren kazanılır. Kuruluşta ve sermaye artırımında, birleşme ve tür değiştirmede edinilen pay aslen kazanılmıştır. Devren kazanma ise genel olarak payın pay devir sözleşmesi ile devralınmasıdır. Limited şirketlerde ortaklık payı kanunen devredilebilirlik niteliği taşımakla birlikte anonim şirketlerin aksine payın devri zorlaştırılmıştır. Bunun temel sebebi ise limited şirketlerin kanun koyucu tarafından orta ve küçük işletmeler için iç ilişkide şahıs şirketi özelliği gösteren ve daha ziyade birbirini tanıyan kişilerle kurulan bir şirket türü olarak tasarlanmış olmasıdır.
13. Limited şirketlerde pay devri somut olaya uygulanması gereken 6762 sayılı TTK’nın 520. maddesinde düzenlenmiştir. 6762 sayılı TTK’nın 520/4 maddesi gereğince limited şirket esas sözleşmesi ile payların devri yasak edilebileceği gibi devir keyfiyeti Kanun’un öngördüğü hâllerden daha ağır şartlara da tabi tutulabilecektir. Bu itibarla TTK’nın 520. maddesinde limited şirketlerde pay devri için gerekli olan asgari şartlar belirtilmiştir. Anılan maddenin yazılış şekli itibariyle emredici nitelikte olduğu anlaşılmaktadır.
14. Limited şirketlerde pay devrinin ilk şartı 6762 sayılı TTK’nın 520/5. maddesinde düzenlenmiştir. Anılan madde; “Payın devri veya devir vadi hakkındaki mukavele yazılı şekilde yapılmış ve imzası noterce tasdik ettirilmiş olmadıkça ilgililer arasında dahi, hüküm ifade etmez” hükmünü haizdir. Buna göre limited şirketler pay devrine ilişkin tasarruf işlemi, payı devretme ve devralma iradelerini açıkça ifade eden ve yazılı şekilde yapılması ve imzaları noter tarafından tasdik edilmesi gereken ortaklık payının devri sözleşmesi ile yapılır. Bu şekil şartı geçerlilik şartı niteliğinde olup pay devri bu şekle uygun yapılmadığı takdirde taraflar arasında dahi geçerli olmaz.
15. Öte yandan limited şirket ortaklık pay devrinin şirket hakkında hüküm ifade edebilmesi için devrin ayrıca şirkete bildirilmesi ve pay defterine kaydedilmesi gerekmektedir. Bu husus 6762 sayılı TTK’nın 520/1. maddesinde; “Bir payın devri, şirket hakkında ancak şirkete bildirilmek ve pay defterine kaydedilmek şartiyle hüküm ifade eder” şeklinde ifade edilmiştir. Limited şirketin devir kifayetinden üçüncü bir şahıs delaletiyle haberdar olması kafi değildir, hatta devir sözleşmesinin taraflarından birisi şirket müdürü olsa dahi devrin şirkete resmen bildirilmesi ve pay defterine işlenmiş bulunması gerekir.
16. Pay devrinin, pay defterine kaydedilebilmesi için ise şirket ortaklarından en az dörtte üçünün devre muvafakat etmesi ve bunların esas sermayesinin en az dörtte üçüne sahip olması şarttır. Bu husus ise 6762 sayılı TTK’nın 520/1. maddesinde; “Devir hususunun pay defterine kaydedilebilmesi için, ortaklardan en az dörtte üçünün devre muvafakat etmesi ve bunların esas sermayesinin en az dörtte üçüne sahip olması şarttır” şeklinde ifade edilmiştir. Ortakların muvafakati bir ortaklar kurulu kararı olarak verilir. Karara devreden ve ortak ise devralan da katılabilir.
17. Ortaklar tarafından pay devrine muvafakat verilmez ise payın devri geçersiz hâle gelir. Ortaklar tarafından pay devrine gerekli nisapla muvafakat edildiği takdirde şirket müdürü ya da müdürlerinin devri hemen pay defterine kaydetmesi zorunludur; meğer ki alınan kararın şirket sözleşmesine, kanuna, iyi niyet kurallarına aykırı olduğu gerekçesiyle aleyhinde iptal davası açılmış veya bu yolda açılan davada ihtiyati tedbir kararı alınmış olsun. Bu hâller dışında şirket müdürlerinin devri pay defterine hemen geçirmemiş olmasından doğacak zararlardan gerek şirkete gerekse devreden ile devralana karşı sorumlu olduğu kabul edilmelidir.
18. Kanuna uygun olarak yapılmış ve ortaklar tarafından gerekli nisapla muvafakat edilmiş bir pay devrinin müdürün veya müdürlerin hareketsiz kalmaları nedeniyle pay defterine kaydedilmemesi veya talebin reddedilmesi durumunda pay defterine kaydın bir ifa davası olarak talep edilebileceği kabul edilmelidir. Zira diğer şartlar yerine gelse dahi pay devrinin şirkete karşı ancak pay defterine kayıt ile hüküm ifade edecek olması karşısında devreden veya devralanın ifa davası açmaktan başka bir çaresi bulunmamaktadır.
19. Hemen belirtilmelidir ki, Kanuna uygun olarak yapılmış ve ortaklar tarafından gerekli nisapla muvafakat edilmiş bir pay devri, pay defterine kayıt edilmediği sürece şirkete karşı hüküm ifade etmeyeceğinden devreden tarafından açılan ortak olunmadığının tespiti davasının dinlenmesi mümkün değildir. Zira ortak olunmadığının tespiti davasının açılabilmesi için pay devrinin Kanuna uygun olarak yapılmış, ortaklar tarafından gerekli nisapla muvafakat edilmiş ve bu hususun pay defterine kayıt edilmiş olması zorunludur.
20. Yapılan açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde; davacıların davalı A. Temizlik Hizmetleri Medikal Gıda Turizm San. ve Tic. Ltd. Şti.’nde bulunan hisselerini diğer davalılara K. 6. Noterliğinin 18.05.2007 tarihli ve 7019, 7020, 7021, 7022 yevmiye numaralı sözleşmelerle devrettikleri, 18.05.2007 tarihinde ortakların bu devirlere oy birliği ile muvafakat ettikleri anlaşılmaktadır. Ancak dosya kapsamında pay devirlerinin pay defterine kaydedilip kaydedilmediğine dair bilgi ve belge bulunmamaktadır.
21. Davacılar vekili eldeki dava ile pay devirlerinin pay defterine kaydedilmesini değil, müvekkillerinin davalı şirketteki ortaklık paylarını davalılara devrettiği ve ortak olmadıklarının tespiti ile ticaret siciline tescil ve ilanına karar verilmesini talep etmiştir. Yukarıda da bahsedildiği üzere davacıların davalı şirkette ortak olmadıklarının tespitini talep edilebilmesi için öncelikle bu devirlerin şirkete karşı hüküm ifade etmesi ve dolayısıyla pay defterine kaydedilmesi gerekir. Başka bir deyişle ortada şirkete karşı hüküm ifade eden geçerli bir pay devri söz konusu olmadığından bunun tespit ve tescili de mümkün değildir. Eğer pay devirleri müdürün veya müdürlerin hareketsiz kalmaları nedeniyle pay defterine kaydedilmemiş ise ortak olunmadığının tespiti davası değil pay defterine kayıt için ayrı bir ifa davası açılması gerekmektedir.
22. O hâlde mahkemece, devir tarihinde yürürlükte olan 6762 sayılı TTK’nın 520. maddesine göre geçerli bir limited şirket pay devri için noterde devir sözleşmesi yapılması, ortaklardan en az dörtte üçünün devre muvafakat etmesi ve ayrıca devrin pay defterine kaydının gerekli olması hususları gözetilerek pay devirlerinin pay defterine kayıt edilip edilmediği araştırılıp sonucuna göre bir karar verilmesi gerekmektedir.
23. Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında; dosya kapsamında araştırma yapılmamış ise de taraf beyanlarından pay devirlerinin pay defterine kaydedilmediğinin anlaşıldığı, davacıların pay defterine kaydedilmeyen pay devirleri için ortak olunmadığının tespiti davası açamayacağı, ancak Kanuna uygun olarak yapılmış ve ortaklar tarafından gerekli nisapla muvafakat edilmiş bir pay devrinin müdürün veya müdürlerin hareketsiz kalması nedeniyle pay defterine kaydedilmediği durumlarda devredenin dava açmaktan başka bir çaresi olmadığı, her ne kadar eldeki dava ortak olunmadığının tespiti ve tescil istemiyle açılmış olsa da “çoğun içinde az da vardır” ilkesi gereğince eldeki davanın pay defterine kayıt istemini de içerdiği, dosya kapsamından davalı şirket müdürünün pay defterine kayıttan sakınması için haklı bir neden de ileri sürülmediği, dolayısıyla direnme kararındaki tespit hükmünün pay defterine kaydı da içerdiği ve direnme kararının bu değişik gerekçeyle onanması gerektiği görüşü ileri sürülmüş ise de; bu görüş yukarıda açıklanan nedenlerle Kurul çoğunluğunca benimsenmemiştir.
24. Hâl böyle olunca Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uymak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.
IV. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davalılar Vedat Y. ve Erhan D. vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun geçici 3. maddesi atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA,
İstek hâlinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine,
Aynı Kanun’un 440. maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren on beş gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 29.11.2022 tarihinde oy çokluğu ile karar verildi.
BİLGİ : Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nda bulunan 16 üyenin 11’i BOZMA, 5’i DEĞİŞİK GEREKÇE İLE BOZMA yönünde oy kullanmışlardır.
