T.C.
YARGITAY
Hukuk Genel Kurulu
ESAS NO : 2017/3-1516
KARAR NO : 2020/533
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
Y A R G I T A Y İ L A M I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Bakırköy 8. Asliye Hukuk Mahkemesi
TARİHİ : 11/03/2015
NUMARASI : 2014/457 - 2015/87
DAVACI : M.A. vekili Av. S.A.B.
DAVALI : İSKİ Genel Müdürlüğü vekili Av. S.G.
1. Taraflar arasındaki “abonelik sözleşmesinin iptali ve menfi tespit” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Bakırköy 8. Asliye Hukuk mahkemesince verilen davanın kabulüne ilişkin karar, davalı vekilinin temyizi üzerine Yargıtay 3. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, Mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.
2. Direnme kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:
4. Davacı vekili 05.09.2012 havale tarihli dava dilekçesinde; dava dışı Mehmet A. adına olan davaya konu dükkânların tapu kayıtlarının mahkeme kararı ile müvekkili adına tescilinin sağlandığını ancak kararın kesinleşip icra kanalıyla tahliyesinin zaman aldığını, müvekkilinin yeni malik olması nedeniyle davalı tarafından resen abone yapıldığını ve söz konusu abonelikten dolayı da toplam 7.389,00TL su borcu tahakkuk ettirildiğini, müvekkilinin resen aboneliğini gerektirir herhangi bir durumunun bulunmadığını ileri sürerek aboneliğin iptali ile davalıya borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabı:
5. Davalı vekili 02.10.2012 havale tarihli cevap dilekçesinde; davacının yeni malik olması nedeni ile müvekkili tarafından resen abone yapıldığını, abonelik sözleşmesi gereğince kullanılan sudan sorumlu tutulması gerektiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme Kararı:
6. Bakırköy 8. Asliye Hukuk Mahkemesinin 24.10.2013 tarihli ve 2012/407 E., 2013/455 K. sayılı kararı ile; 9.60.5 nolu abonelik sözleşmesinin dava konusu taşınmazlara daha önce malik olan Mehmet A. adına yapıldığı, bilahare davacı tarafından açılan tapu iptal ve tescil davası sonucunda taşınmazların önceki abone Mehmet A. adına olan kaydın iptali ile davacı adına tescil edildiği, davalı idare tarafından yeni malik olan davacının talebi ve herhangi bir haklı neden olmadan resen abone yapıldığı, davacının malik olduktan sonra muhtelif tarihlerde kuruma yazılı müracatına rağmen aboneliğinin iptal edilmeyip borç tahakkuk ettirildiği, abonelik sözleşmesinin özel hukuk hükümlerine göre tarafların karşılıklı iradesi ile yapılması gerektiği, davacının resen abone yapılmasını gerektirir yasal bir durumu bulunmadığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Özel Daire Bozma Kararı:
7. Bakırköy 8. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
8. Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin 30.06.2014 tarihli ve 2014/2400 E., 2014/10578 K. sayılı kararı ile;
“İSKİ Tarifeler Yönetmeliği'nin 36.maddesi hükmünde, abone olmaksızın İSKİ‘ye ait su taşıyan borulardan veya yer altı suyu kaynaklarından herhangi bir teknik düzenle su almak kaçak su kullanma fiili olarak tanımlanmış; kullanma, süresi, ölçü sisteminin mühür altına alındığı tarih, son endeks tespit tarihi suyun kesildiği tarih, abonman sözleşmesi imza tarihi, varsa daha önce kaçak su kullandığına ait tutanağın tarihi, binaya yeni taşınılmış ise yerleşme tarihi, ana hattan bağlantı yapıldığı tarih ve bilenlerin yazılı ve imzalı beyanları ile İSKİ tarafından belirlenecek diğer tespit şekillerinde dikkate alınarak tespit edileceği, hesaplanan sürenin 90 günden fazla olması durumunda inandırıcı delil ve belgelerle ispatı ve ibrazı gerekli olduğu, bunun mümkün olmaması durumunda kaçak su kullanım süresi abone olmayanlar için, 90 gün kabul edileceği ve hesaplamaların bu süre üzerinden yapılacağı, süre tespitinde kullanım yerinin çalışma özelliği de gözönüne alınacağı ve kaçak su kullanım süresinin 1 yılı geçemeyeceği; sözleşmesiz sayaçsız kaçak su kullananlara kaçak su tutanağı düzenleneceği, kaçak su kullanan birimin türüne, niteliklerine ve çalışan kişi sayısına göre yönergede belirlenecek yeterli izleme dönemi sonucunda tespit edilecek averaj baz alınarak kaçak su cezası tahakkuk ettirileceği açıklanmıştır.
Ayrıca, HUMK.nun 275. (HMK 266) maddesi hükmüne göre, seçilecek bilirkişinin mesleği itibarıyla konunun uzmanı olması gerektiği kuşkusuzdur.
Somut olaya gelince; yargılama sırasında bilgisine başvurulan bilirkişi sayaçtan geçen 1096 m3 su üzerinden kaçak su bedelini belirlemiş ve 7.624,00 TL'den davacının sorumlu olduğunu, 2008/8-2008/9 ve 2008/9 mükerrer faturalardan dolayı ise (bu tarihler itibariyle) abone olan kişilerin sorumlu olduğunu belirtmiştir. Mahkemece, bu rapordaki görüşlere itibar edilmeyerek davanın kabulü ile kaçak su borcunun bulunmadığına karar verilmiştir. Bu tespitler çerçevesinde özel ve teknik bilgi gereksinimi nedeniyle başvurulan bilirkişi raporunun benimsenmediği durumlarda mahkemece yeni bir bilirkişiden rapor alınması gerekmektedir.
Kaçak su bedelinin yukarıda açıklanan yönetmeliğin 36. maddesi hükmünde açıklanan yönteme göre, keşif yapılarak, 04.07.2008 tutanak tarihinde fiilen kullanan kişilerin belirlenmesi ve gerekirse davalının işyerinin ticari defterleri de incelenerek kaçak su kullanan birimin türüne, niteliklerine ve çalışan kişi sayısına göre sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yanılgılı nitelendirilerek eksik araştırma ve soruşturma ile hüküm kurulması doğru görülmemiştir.
Hal böyle olunca, yukarıda açıklanan hukuki ve maddi olgular dikkate alınarak, mahkemece taraflarca sunulan tüm deliller toplandıktan sonra dava dosyasının kaçak su kullanımı konusunda uzman olan mühendis bir bilirkişi eşliğinde davalıya ait işyerinde keşif yapılarak işyerinin tutanak tarihindeki fiili kullanıcısı ile büyüklüğü, kaçak su kullanan birimin türü, nitelikleri, çalışan kişi ve müşteri sayısı gerekirse davalının defter ve belgeleri de incelenmek suretiyle duraksamasız saptanmalı, daha sonra uzman bilirkişiden yönetmelikteki esaslar da değerlendirilerek kaçak kullanım olup olmadığı var ise alacağın miktarının belirlenmesi yönünden ayrıntılı, gerekçeli rapor alınmalı ve sonucuna uygun karar verilmelidir.” gerekçesiyle karar oy birliğiyle bozulmuştur.
Direnme Kararı:
9. Bakırköy 8. Asliye Hukuk Mahkemesinin 11.03.2015 tarihli ve 2014/457 E., 2015/87 K. sayılı kararı ile; kaçak su tutanağının tutulduğu zemin katta yer alan tekstil atölyesinin bizzat davalı idare tarafından da tespit olduğu üzere dava dışı Mehmet A.'ın tasarrufunda bulunduğu, davacının ancak tapu iptal ve tescil davasından sonra 05.07.2008 tarihinde taşınmazına fiili hakimiyet sağladığı, davacının kullanmadığı kaçak sudan dolayı yalnızca tapu maliki olması nedeniyle sorumlu tutulduğu, haksız fiil hükümlerine göre de kaçak suyu kullanan kişinin sorumlu olması gerektiği, Bağcılar 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin kesinleşen 05.10.2004 tarihli ve 2002/2162 E., 2004/631 K. sayılı kararına göre dava konusu taşınmazın imara aykırı olarak inşa edildiğinin sabit olduğu ancak İSKİ Tarifeler Yönetmeliğinin 45/3 maddesine göre imar mevzuatına aykırı yapılar için resen abonelik yapılamayacağının düzenlendiği, davacının kaçak su bedelinden sorumlu tutulmasını gerektirir hiç bir yasal dayanak bulunmadığı gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.
Direnme Kararının Temyizi:
10. Direnme kararı süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
II. UYUŞMAZLIK
11. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; somut olayda, davacının resen abone yapılmak suretiyle kaçak su bedelinden sorumlu tutulup tutulamayacağı burada varılacak sonuca göre kaçak kullanım olup olmadığının varsa miktarının tespiti yönünde keşif yapılarak uzman bilirkişilerden rapor alınmasının gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.
III. ÖN SORUN
12. Hukuk Genel Kurulundaki görüşmeler sırasında işin esasına geçilmeden önce, mahkemenin direnme adı altında verdiği kararın gerekçesinde, ilk kararda belirtilmeyen hususlara da değinilmesinin bozmayı karşılamak amacıyla mı yoksa yeni hüküm mahiyetinde mi olduğu ve burada varılacak sonuca göre temyiz incelemesinin Özel Dairece mi yoksa Hukuk Genel Kurulu tarafından mı yapılması gerektiği hususu ön sorun olarak ele alınıp incelenmiş, mahkemenin direnme kararının Özel Daire bozma kararını karşılayacak nitelikte gerekçeler ihtiva ettiği, yeni hüküm mahiyetinde olmadığı sonucuna varılarak ön sorun aşılmış, işin esasının incelenmesine geçilmesine oy birliği ile karar verilmiştir.
IV. GEREKÇE
13. Uyuşmazlığın çözümünde kaçak su ve resen abonelik kavramlarına değinilen, davaya konu kaçak su ve usulsüz su kullanım tutanağı tarihinde (2008) yürürlükte olan İSKİ Tarifeler Yönetmeliği’nin 36. maddesinde “Kaçak ve Usulsüz Su Kullanmak” başlığı altında :
“36.1. Abone olmaksızın İSKİ ‘ye ait su taşıyan borulardan veya yer altı suyu kaynaklarından herhangi bir teknik düzenle su almak kaçaksu kapsamına girer.Bu durum zabıtla tespit edilir, kaçaksu kullanımı kaldırılır. Kaçaksu kullanımını asgariye indirmek veya kaçaksu kullananları abone yapmak için kaçaksu kullanımının tespiti, miktarı süresi ve tarifesi hakkında değişiklik yapmaya Yönetim Kurulu yetkilidir.
36.2. Kaçaksu kullanma süresinin tespiti; Kaçaksu kullanma, süresi, ölçü sisteminin mühür altına alındığı tarih, son endex tespit tarihi suyun kesildiği tarih, abonman sözleşmesi imza tarihi, varsa daha önce kaçaksu kullandığına ait tutanağın tarihi, binaya yeni taşınılmış ise yerleşme tarihi, ana hattan bağlantı yapıldığı tarih ve bilenlerin yazılı ve imzalı beyanları ile İSKİ’ce belirlenecek diğer tespit şekillerinde dikkate alınarak tespit edilir. Hesaplanan sürenin 90 günden fazla olması durumunda inandırıcı delil ve belgelerle ispatı ve ibrazı gereklidir. Bunun mümkün olmaması durumunda kaçaksu kullanım süresi abone olanlar için endex okuma periyodu, olmayanlar için, 90 gün kabul edilir ve hesaplamalar bu süre üzerinden yapılır. Süre tespitinde kullanım yerinin çalışma özelliği de göz önüne alınır ve kaçaksu kullanım süresi 1 yılı geçemez. Aynı abonede mükerrer kaçaksu kullanımı tespit durumunda, kaçak tarifesinin 2 katı dikkate alınarak hesaplama yapılır. Ayrıca bu abone hakkında kanuni işleme geçilir.
36.3. 20.05.1997, 1997/307 kaçak su kullanan konut ve (29.2) maddesi dışında kalan işyerlerinden 36.3. maddesine göre tespit edilen kaçaksu kullanım süresi için birim başına günde 0.5 m3 su tükettikleri varsayılarak işyerlerinde işyeri tarifesi birim fiyatının %50 fazlası, konutlarda ise konut tarife grubunun 2. kademesinden kaçaksu bedeli hesaplanarak tahsil edilir. Abone ile res'en sözleşme yapılır.
İnşaatlarda ise tespit tarihindeki inşaat alanının 3/10’u kadar su (m3) tükettiği varsayılarak işyerlerine uygulanan kaçaksu birim fiyatının 2 katı fiyattan kaçaksu bedeli hesaplanarak tahsil edilir. Yapılan inşaat, ruhsatlı ve imara uygun ise abone yapılır. Uygun değilse kaçaksu bedeli tahsil edilerek kaçaksu hattı iptal edilir.
Kaçaksu tespit tarihinden önce inşaatında hazır beton kullandığını belgeleyenlerden hesaplanan kaçaksu m3 miktarı 0.70 ile çarpılır ve bulunan bu rakam üzerinden kaçaksu bedeli hesaplanır.
36.4. Kaçaksu kullanan Sanayi ve 29.2. maddesinde belirtilen işyerlerinde kaçaksu tahakkuklarında birim fiyat olarak ait olduğu tarife grubunun % 50 fazlası alınır.
36.4.1. Sözleşmeli olup, sayacı devre dışı bırakarak kaçaksu kullanan müşterilerin son bir yıllık yeterli ve düzenli sayaçlı sarfiyatlarının ortalaması alınarak (ancak yeterli averajı bulunamadığı durumlarda geçmiş yıllara dönülür) 36.4. maddesine istinaden kaçaksu cezası hesaplanır.
36.4.2. Sözleşmeli olup sayacı ve tüketimleri şüpheli olan müşterilerin tesisatına yeni sayaç takılır. Sökülen sayaca 15 iş emri (sayacı ölçüye çıkart) düzenlenir. Raporun sonucuna göre, sayaç müdahaleli ise 36.4.1. maddesine istinaden kaçaksu cezası tahakkuk ettirilir. Sayaç müdahalesiz ise yönergede belirlenecek yeterli izleme dönemi sonucunda tespit edilecek averaj baz alınarak, geçmiş dönem eksik tahakkukları tamamlanır.
15 iş emri (sayacı ölçüye çıkart) çıkartılan ve damga mührü kopuk olması sebebi ile muayeneye alınmayan sayaçların İSKİ Sayaç Atölyesinde mekanik muayenesinin yapılması ve rapor tanzim edilmesi gerekir.
36.4.3. Sözleşmesiz sayaçsız kaçaksu kullananlara kaçaksu tutanağı düzenlenir.
Res’en mukavele yapılarak sayaç takılır. Kaçaksu kullanan birimin türüne, niteliklerine ve çalışan kişi sayısına göre yönergede belirlenecek yeterli izleme dönemi sonucunda tespit edilecek averaj baz alınarak 36.4. maddesine istinaden kaçaksu cezası tahakkuk ettirilir.
36.4.4. Kaçaksu bedelini ödemeyenler hakkında kanuni işlem yapılır.
36.5. Şube yoluna motor bağlayarak şebekeden su çeken aboneden (36.2) (36.3) ve (38.4) fıkrasında belirtilen şekilde ceza bedeli hesaplanarak tahsil edilir. Motor sökülür. Ceza bedelini ödemeyen abonenin sözleşmesi feshedilir. Teminatı borcuna mahsup edilerek şube yolu sökülür.
36.6. İbadathanelerin kendi ihtiyaçları için (temizlik WC, Gasilhane, Çevre sulaması gibi) kullanılan sulardan ücret alınmaz. İbadethanelerde usulsüz ve kaçaksu tahakkuku yapılamaz, ancak ibadethanelerden usulsüz su kullananların suyu kesilir ve res'en abone yapılır.
36.7. Belediyelere ait Park ve Bahçelerde usulsüz kullanan özel şahıs ve şirketlere ait birimler res'en abone yapılır.
36.8. Kuyu ve tanker suyunu kaçak olarak kullananlardan 36.4 ncü madde uygulanarak, kendi grubunun birim fiyatları üzerinden tarife hesaplanarak tahsil edilir.
GEÇİCİ MADDE:
İSKİ kaçaksu bağlantısı yaparak ruhsatlı ve imar mevzuatına uygun yapılarda su kullananların abone olmalarını sağlamak için tek taraflı ve re’sen abone yapabilir imarsız ve ruhsatsız yapılar için yapılan resen mukavele kişiye kazanılmış hak teşkil etmez. bu şekilde bir uygulamanın yararlanma şartları, süresi ve kapsamı Yönetim Kurulu’nca kararlaştırılır ve ilan edilir.” şeklinde kaçak ve usulsüz su kullanılması hâlinde yapılacak işlem ve yaptırımı düzenlenmiştir.
14. Her ne kadar Özel Dairece kaçak su kullanımının sabit olduğu gerekçesiyle malik olarak davacı sorumlu görülmek suretiyle bozma kararı verilmişse de; davacı davaya konu kaçak su kullanımının yapıldığı tespit edilen aboneliğin (abone no 9.60.5) bulunduğu taşınmazların mülkiyetini hükmen tescil suretiyle 01.09.2006 tarihinde edinmiş ancak taşınmazın tahliye edilememesi nedeniyle dava dışı üçüncü kişiye kiraya verildiği 05.07.2008 tarihine kadar fiili hakimiyet kuramamıştır. Nitekim, davalı İSKİ tarafından 04.07.2008 tarihinde kaçak su kullanım tutanağı düzenlenirken suyu kullananın dava dışı Mehmet A. olduğu tespit edilmiş, akabinde de kaçak suyun bu kişi tarafından kullanılmış olduğunun tespitine dayanılarak 17.07.2008 tarihinde dava dışı Mehmet A. ile resen abonelik sözleşmesi (abone no 9.60.5) düzenlenmiş, sonrasında, davacının malik olduğunun öğrenilmesiyle sadece abonelik isminin değiştirilmesi suretiyle davacı ile resen abonelik ilişkisi kurulduğu ve davacının davaya konu fatura bedellerinden sorumlu tutulduğu anlaşılmaktaysa da; kaçak suyu kullananın davacı olmadığı ve kaçak su kullanım tutanağının düzenlediği tarihte davacının aboneliğinin bulunmadığı açıktır.
15. Açıklanan hususlar birlikte değerlendirildiğinde, davacının kullanılan kaçak sudan sorumlu olmadığına, dolayısıyla aboneliğin iptaline ve davaya konu fatura bedellerinden dolayı borçlu olmadığının tespitine dair verilen direnme kararı yerindedir.
16. Bu nedenle; usul ve yasaya uygun direnme kararının onanmasına karar vermek gerekmiştir.
V. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile direnme kararının ONANMASINA,
Aşağıda dökümü yazılı (378,47TL) harcın temyiz edenden alınmasına,
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun geçici 3. maddesine göre uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 440. maddesi uyarınca kararın tebliğinden itibaren on beş gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 07.07.2020 tarihinde oy birliği ile karar verildi.
