T.C.
YARGITAY
5. HUKUK DAİRESİ
Esas No : 2022/15773
Karar No : 2023/718
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
Y A R G I T A Y İ L Â M I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İstanbul Anadolu 5. Sulh Hukuk Mahkemesi
TARİHİ : 23.06.2022
SAYISI : 2020/992 Esas, 2022/703 Karar
DAVACI : A.M.S.T. Toplu Yapı Yönetim Kurulu adına E.Ü. vekili Avukat M.G.K.
DAVALI : D.K. vekili Avukat M.V.A.
DAVA TARİHİ : 23.12.2020
KARAR : Kabul
Taraflar arasında, İlk Derece Mahkemesinde görülen itirazın iptali davasında davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince kesin olarak verilen kararın kanun yararına temyizen incelenmesi Adalet Bakanlığı tarafından istenilmiş olmakla; Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; site ortak giderinin tahsili amacıyla başlatılan icra takibine borçlu tarafından yapılan itirazın iptalini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; ödenmemiş ortak gider borcunun bulunmadığını, ayrıca davacı site yönetiminin kusuru nedeniyle uğradıkları zarar bedelinin icra takibinde talep edilen alacak ile takas edilmesini talep ederek, takas-mahsup definde bulunmuş ve davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne kesin olarak karar verilmiştir. Mahkeme gerekçesinde; davalının, sitede bulunan açılır kapanır kapının bozuk olması nedeniyle telefonunun düşüp kırılması sonucu telefon bedeli kadar alacağına yönelik takas talebinde bulunduğu, ancak asıl alacağın 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu'nun (634 sayılı Kanun) 20 nci maddesinden kaynaklanan malikin ortak giderlere katlanma borcu olmasına karşın davalının takasa konu alacağının tazminata ilişkin olup aynı türden kaynaklanan alacaklar olmadığı bu nedenle de dava sebeplerinin farklı olması nedeniyle takas talebinin hükme esas alınmadığı belirtilmiştir.
IV. KANUN YARARINA TEMYİZ
A. Kanun Yararına Temyiz Yoluna Başvuran
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararının kanun yararına temyizen incelenmesi Adalet Bakanlığı tarafından istenilmiştir.
B. Temyiz Sebepleri
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) 139 uncu maddesinin birinci fıkrasında iki kişinin, karşılıklı olarak bir miktar para veya özdeş diğer edimleri birbirine borçlu olmaları halinde, her iki borç muaccel ise her birinin alacağını borcuyla takas edebileceği düzenlenmiş, aynı maddenin ikinci fıkrasında alacaklardan birinin çekişmeli olması halinde dahi takas ileri sürülebileceği belirtilmiştir. Şu halde mahkemece, davalının ileri sürdüğü takas def'inin konusunun da davacının talebi gibi para olduğu gözetilip takas def'inin diğer şartlarının somut olayda bulunup bulunmadığı gözetilip sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçeyle davanın kabulüne karar verilmesi usul ve yasaya aykırı bulunduğundan hükmü kanun yararına temyiz ettiklerini belirtmişlerdir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, ortak gider sebebiyle başlatılan icra takibine yapılan itirazın iptali davasında, davalının site yönetiminin kusuruna dayalı tazminat alacağının takas define konu edilip edilemeyeceği hususuna ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 363 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca ilk derece mahkemelerinin kesin olarak verdikleri kararlar ile istinaf incelemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan kararlarına karşı, yürürlükteki hukuka aykırı bulunduğu ileri sürülerek Adalet Bakanlığı tarafından kanun yararına temyiz yoluna başvurulur.
2. Temyiz talebi Yargıtayca yerinde görüldüğü takdirde, 6100 sayılı Kanun’un 363 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca karar kanun yararına bozulur ve bu bozma, kararın hukuki sonuçlarını ortadan kaldırmaz.
3. 6098 sayılı Kanun'un "Takas" kenar başlıklı 139 uncu maddesi "İki kişi, karşılıklı olarak bir miktar para veya özdeş diğer edimleri birbirine borçlu oldukları takdirde, her iki borç muaccel ise her biri alacağını borcuyla takas edebilir. Alacaklardan biri çekişmeli olsa bile takas ileri sürülebilir. Zamanaşımına uğramış bir alacağın takası, ancak takas edilebileceği anda henüz zamanaşımına uğramamış olması koşuluyla ileri sürülebilir." hükmünü içermektedir.
3. Değerlendirme
1. 6089 sayılı Kanun'un 139 uncu maddesi uyarınca iki kişi karşılıklı olarak bir miktar parayı veya konuları itibari ile aynı türden malı birbirine borçlu oldukları takdirde, her iki borç muaccel ise iki tarafın her biri borcunu alacağı ile takas edebilir. Sonuçta her iki borç da az olanı oranında sona erer. Takas edilecek alacaklar aynı nitelikte, aynı türden olmalıdır. Borçlar doğdukları anda aynı türden olabileceği gibi, sonradan da aynı türden olabilirler. Ancak takas hakkının kullanıldığı anda, mutlaka aynı türden olmaları zorunludur. Takas için gerekli olan bir diğer şart da alacağın muaccel olmasıdır. Alacaklı tarafından zaman itibarıyla ifası istenebilir bir borç olması gerekir. Takas edilecek alacağın muaccel olması, buna karşılık asıl alacağın (karşı taraf asıl alacağının) sadece ifa edilebilir bulunması yeterlidir. Takas hakkını ileri sürenin alacağı, dava edilebilir bir alacak olmalıdır. Takası ileri süren tarafın alacağının tartışmalı olması, takas ileri sürülmesine engel değildir.
2. Bu açıklamalar ışığında kanun yararına temyize konu olan esas konunun takas def'in de alacakların aynı nitelikte olması hususundan ne anlaşılması gerektiğidir. 6089 sayılı Kanunu'n 139 uncu maddesi birinci fıkrasında yer alan “...miktar para veya özdeş diğer edimleri...” ifadesi takasın diğer şartı olan karşılıklı alacakların aynı cinsten olma şartını ortaya koymaktadır. Edimlerin konularının aynı cinsten olmasından, “borçlanılan edimlerin ifada birbirlerinin yerine geçebilecek nitelikte olması” anlaşılmalıdır.
3. Mahkemece, karşılıklı edimlerin bir miktar para olduğu gözetilmeksizin sadece aynı hukuki nedene bağlı alacakların takas def'ine konu edilebileceği yanılgısı ile yapılan yargılamada davalının takas def'inin değerlendirilmemesi bu nedenle doğru görülmemiştir.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Adalet Bakanlığının 6100 sayılı Kanun’un 363 üncü maddesinin birinci fıkrasına dayalı kanun yararına temyiz isteminin kabulü ile kararın sonuca etkili olmamak üzere KANUN YARARINA BOZULMASINA,
Dava dosyasının İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına gönderilmesine,
24.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
Başkan Üye Üye Üye Üye
Ümran Görmez Memet Boran Muharrem Ürgüp Zikrullah Özbağ Ali Ramazan Bilgisiçok
İÇTİHAT YORUMU : “Türk Borçlar Kanunu m. 139/1 hükmünde yer alan “miktar para veya özdeş diğer edimleri” ifadesi takasın diğer şartı olan karşılıklı alacakların aynı cinsten olma şartını ortaya koymaktadır. Edimlerin konularının aynı cinsten olmasından, “borçlanılan edimlerin ifada birbirlerinin yerine geçebilecek nitelikte olması” anlaşılmalıdır. Edimlerin baştan itibaren aynı cinsten olmalarına gerek yoktur. Taraflardan birinin borcunun para borcuna dönüşmesi (örneğin; TBK m. 125/1 gereğince alacaklının aynen ifa yerine müspet zararının tazminini istemesi) ve karşı tarafın borcunun para borcu olması halinde takas imkânı ortaya çıkar. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi’nin önüne gelen bir olayda, sadece kendi lehine nafaka hükmedilen nafaka alacaklısının alacağına karşılık borçlu da ziynet alacağını ve yargılama giderlerini takas etmek istemiş ancak yerel mahkeme bu istemi reddetmiştir. Temyiz incelemesini yapan Yargıtay 8. Hukuk Dairesi (Y. 8. HD. 27.06.2016, 8207/11283 sayılı Kararı), her iki alacağın aynı cins alacak (para alacağı) olmasından kaynaklı takas istenebileceğini belirterek yerel mahkemenin kararını bozmuştur.” (KARAMERCAN, Fatih, Türk Borçlar Hukukunda Takas, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y: 2018, S: 1, s. 281, 282)
İlgili makale için bkz.
Uygulamada, ne yazık ki, davacının para alacağı talep etmesine rağmen davalının para alacağını oluşturan talebine ilişkin olarak takas def’ini ileri sürmesi durumunda, “sadece aynı hukuki nedene bağlı alacakların takas def'ine konu edilebileceği” yanılgısı ile takas def’i reddedilmektedir. Yargıtay 5. Hukuk Dairesi de, kanun yararına bozma talebini uygun görerek haklı tespitlerde bulunmuştur.
