T.C.
YARGITAY
11. HUKUK DAİRESİ

Esas No       : 2023/2985
Karar No      : 2023/5014

T Ü R K  M İ L L E T İ  A D I N A

Y A R G I T A Y   İ L  M I

İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ                       : Erdemli 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
                                               (Asliye Ticaret Mahkemesi Sıfatıyla)
TARİHİ                                 : 19.07.2016
SAYISI                                 : 2014/527 Esas, 2016/615 Karar

Taraflar arasındaki menfi tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Mahkemece davanın reddine karar verilmiştir.

Kararın davacılar vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Dairemizce Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.

Davalı vekili tarafından Dairemizce verilen kararın düzeltilmesi istenilmiş olmakla; kesinlik, süre ve diğer usul eksiklikler yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, karar düzeltme dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA

Davacılar vekili, müvekkili şirketin aldığı bir ihale kapsamında iş makinelerinin ve diğer araçlarının akaryakıtlarının davalıdan alınacağının kararlaştırıldığını, ileride alınacak akaryakıt için 300.000,00 TL tutarındaki bononun teminat amacıyla davalıya verildiğini, süreç içinde alınan akaryakıt bedellerinin nakit ve çek ile davalıya ödendiğini, davalının toplamda 586.742,27 TL'lik kestiğini, müvekkilinin ise toplam 337.000,00 TL ödeme yaptığını, istihkaklarını zamanında alamayan müvekkilinin fatura ödemelerinde aksaklık yaşadığı için 400.000,00 TL tutarındaki çeki davalıya verdiğini, davalının da bu çeklere dayalı Erdemli İcra Müdürlüğünün 2009/4458 E. sayılı dosyası ile takip başlattığını, müvekkilinin takip dosyasına 398.812,86 TL’nin üzerinde ödeme yaptığını, icra takibi devam ederken davalının teminat amaçlı 300.000,00TL tutarındaki senedi de üzerine malen kaydını yazıp Erdemli İcra Müdürlüğünün 2010/3542 E. sayılı dosyası ile takibe koyduğunu, davacıların böyle bir borcunun bulunmadığını ileri sürerek Erdemli İcra Müdürlüğünün 2010/3542 E. sayılı dosyasına konu 300.000,00 TL tutarındaki bono nedeniyle müvekkillerinin borçlu olmadığının tespitini talep etmiştir.

II. CEVAP

Davalı vekili, davaya konu senette teminat olduğuna dair bir ibarenin yer almadığını, senede bağlı alacağın aksinin ancak yazılı belge ile ispatlanabileceğini, teminat iddiasına ilişkin bir delilin sunulmadığını, senetteki malen kaydı sebebiyle davacıların malın teslim edilmediğinin borçlu tarafından ispatlanması gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.

III. MAHKEME KARARI

Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davaya konu senette “bedeli malen ahzolunmuştur” ibaresi nedeniyle senet altındaki imzayı kabul eden davacının, senet bedelinin karşılığında malı aldığını bu belge ile kabul etmiş sayıldığı, bu hususun aksini iddia eden davacının aynı ispat gücüne sahip bir belge ile senet karşılığı malın kendisine verilmediğini ispat ile mükellef olduğu, buna karşılık davacının ispat yükümlülüğünü yerine getiremediği, senedin teminat senedi olduğu yönündeki iddia açısından da ispat yükünün davacı üzerinde olduğu halde ispat yükümlülüğünü yerine getiremediği, davacının yemin deliline dayanmadığı gerekçesiyle davanın ve davalının tazminat talebinin reddine karar verilmiştir.

IV. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuran

Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Yargıtay Kararı

Dairemizin 07.12.2002 tarih, 2021/3543 E. ve 2022/8785K. sayılı kararıyla Mahkemenin de kabulünde olduğu üzere ispat yükü davacı üzerinde olup davacılar bu yükümünü yerine getirmek adına davalı alacaklının defter, kayıt ve belgelerine de dayandığı, Mahkemece, davalı şirketin defter, kayıt ve belgelerinin bilirkişi marifetiyle incelenip bu belgelerde bononun alınma nedenine ilişkin bir kaydın bulunup bulunmadığının, varsa takibe ve davaya konu bononun teminat amaçlı alınıp alınmadığının tespiti ile sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken davalı kayıtları hiç incelenmeden yazılı şekilde hüküm tesisinin doğru olmadığına işaret edilerek Mahkeme kararı bozulmuştur.

V. KARAR DÜZELTME

A. Karar Düzeltme Yoluna Başvuran

Dairemizin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili karar düzeltme isteminde bulunmuştur.

B. Karar Düzeltme Sebepleri

Davalı vekili, takibe dayanak belgenin, kayıtsız şartsız borç ikrarını içerdiğini, müvekkilince teslim edilmiş mala karşılık verilen bu bononun teminat senedi olmadığını, davacıların dava konusu bonoya dayalı icra takibinde borcu kabul ettiğini, davacıların takipten çok önceden haberdar olup bugüne kadar takibe ilişkin herhangi bir itirazları olmadığını, Erdemli İcra Müdürlüğünün 2009/4458 E. sayılı dosyasında borçlu Y. İnşaat Tic. ve San. Ltd. Şti. yetkilisi Mehmet Ç.'nin icra takibine itirazı olmadığını, işleyecek olan itiraz sürelerinden feragat ettiğini, borcu kabul ettiğini, dava konusu senet üzerinde “malen” kaydı yazdığı için mal satışı/teslimi yapılmadığı hususunda ispat yükü davacı tarafta olup davacının bu iddiasını ispat edemediğini, davacı tarafça dayanılan delillerin toplanması usule uygun olmadığı gibi sonucu da değiştirmeyeceğini, dava konusu bononun keşide/vade tarihi dönemindeki defter ve kayıtların saklama süresi dolmuş olup ibrazının mümkün olmadığını ileri sürerek ve resen nazara alınacak sebeplerle karar düzeltme istenmiştir.

C. Gerekçe

1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme

Uyuşmazlık, teminat amacıyla düzenlendiği iddia olunan ve üzerinde "Bedeli malen ahzolunmuştur" kaydını içeren bono nedeniyle ispat yükümlülüğüne ilişkindir.

2. İlgili Hukuk

1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 440 ıncı ve 442 nci maddeleri, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun (6102 sayılı Kanun) 83 üncü maddesi, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 200 üncü ve 222 nci maddeleri.

3. Değerlendirme

1. Yargıtay kararının düzeltilmesi 1086 sayılı Kanun'un 440 ıncı maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür. Yargıtay, temyiz incelemesi sonucunda bozmuş olduğu bir hükmü, karar düzeltme talebi üzerine onayabilir.

2. Mahkemece verilen karar, Dairemizce yazılı gerekçe ile bozulmuş ise de yukarıda yapılan özetten anlaşılacağı üzere davacı taraf dava konusu bononun kendisine ileride teslim edilecek akaryakıt bedellerine mahsuben “avans” amacıyla düzenlendiğini iddia ederken davalı taraf, teslim edilen mal için verildiğini savunmuştur. Dava konusu senedin kambiyo senedi vasfında olduğu ve ihdas nedeni olarak “malen” kaydını içerdiği uyuşmazlık konusu değildir. “Bedeli malen ahzolunmuştur” ibaresi bulunan bir bonoda malın teslim alındığı, borçlu tarafından ikrar edilmiştir. Alacaklının malı teslim ettiğini kanıtlamak yükümlülüğü yoktur. Yazılı ikrarın aksini diğer bir deyişle malın teslim edilmediğini borçlu kanıtlamak yükümlülüğündedir. Nitekim aynı hususlara Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 17.04.2015 tarih, 2013/19-1622 E. ve 2015/1238 K. sayılı kararında da değinilmiştir.

3. Davacılar ispat yükümlüğünü yerine getirmek adına davalı alacaklının defter, kayıt ve belgelerine de dayanmıştır. 6102 sayılı Kanun’un 83 üncü maddesinde (6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 80 ve 81 inci maddeleri) “Ticari uyuşmazlıklarda mahkeme, yabancı gerçek veya tüzel kişi bile olsalar, tarafların ticari defterlerinin ibrazına, resen veya taraflardan birinin istemi üzerine karar verebilir. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun, yargılamayı gerektiren davalarda hazırlık işlemlerine ilişkin hükümleriyle senetlerin ibrazı zorunluluğuna dair olan hükümleri ticari işlerde de uygulanır” hükmü düzenlenmiştir. Benzer bir düzenlemeye ise 6100 sayılı Kanun’un 222 nci maddesinin beşinci fıkrasında “Taraflardan biri tacir olmasa dahi, tacir olan diğer tarafın ticari defterlerindeki kayıtları kabul edeceğini belirtir; ancak, karşı taraf defterlerini ibrazdan kaçınırsa, ibrazı talep eden taraf iddiasını ispat etmiş sayılır” hükmü ile yer verilmiştir. Senetle ispat zorunluluğu ise 6100 sayılı Kanun’un 200 üncü maddesinde düzenlenmiştir.

4. Öte yandan kambiyo senetleri illetten mücerret olup tacirler arası hukuki ilişkilerden dolayı düzenlense dahi ticari defter ve kayıtlara işlenmesi zorunluluğuna dair herhangi bir düzenleme de bulunmamaktadır. Bu tür belgeyi hüküm ve kuvvetten düşürecek her türlü iddianın da eşdeğer bir belgeyle ispatı gerekir. Malın teslimini bonolardaki malen kaydı ile ispat eden davalının ayrıca ticari defterlerinde teslime ilişkin belgenin kaydının bulunup bulunmaması önem arz etmediğinden defter ibrazına zorlanamayacaktır. (Yargıtay 19. Hukuk Dairesinin 23.05.2011 tarih, 2010/12014 E. ve 2011/6763 K. sayılı kararı).

5. Bu durumda Mahkemece verilen karar, Dairemizce yazılı gerekçe ile bozulmuş ise de yukarıda yapılan açıklamalar ışığında hükmün onanması gerektiğinden davalı vekilinin karar düzeltme isteminin kabulü ile yukarıda tarih ve sayısı ile belirtilen bozma ilamının kaldırılarak Mahkemece verilen kararın onanması gerekmiştir.

VI. KARAR

Açıklanan sebeplerle;

1. Karar düzeltme istenilen Dairemiz ilamının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. Mahkeme kararının ONANMASINA,

Peşin alınan karar düzeltme harcının istek hâlinde davalıya iadesine,

Peşin harcın onama harcından mahsubuyla 210,55 TL'nin davacılardan alınmasına,

18.09.2023 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.

Başkan                    Üye                      Üye                        Üye                      Üye 
Abdullah Yaman       Mehmet Tunç       Mikail Özdemir       Şaban Kazdal      Döndü Deniz Bilir
                                                                                             (Karşı Oy)

KARŞI OY

Bozma ilamının hukuka uygun olduğu kanaatinde olduğumdan çoğunluk görüşüne katılmıyorum.

Üye
Şaban Kazdal