T.C.
YARGITAY
3. HUKUK DAİRESİ

Esas No       : 2024/404
Karar No      : 2024/3813

T Ü R K  M İ L L E T İ  A D I N A

Y A R G I T A Y   İ L  M I

İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ                       : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
TARİHİ                                 : 08.11.2023
SAYISI                                 : 2022/791 E., 2023/1987 K.

Taraflar arasındaki ihalenin haksız feshedildiğinin tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA

Davacı vekili; müvekkili şirketin O. Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğünün 20.02.2019 tarihinde yapmış olduğu ihaleyi 647.000,00 TL bedelle aldığını, taraflar arasında mal alım sözleşmesi imzalandığını, ancak müvekkilinin üzerine düşen tüm yükümlülükleri yerine getirmesine rağmen ihalenin davalı Belediye tarafından hukuka ve usule aykırı olarak iptal edildiğini, davalı Belediye tarafından tek taraflı olarak verilen ihalenin feshi kararının kötü niyetli ve haksız olduğunu ileri sürerek; ihalenin müvekkili firma açısından haksız olarak feshedildiğinin tespitine, kesin teminatın Belediyece irat kaydedilmesinin ve müvekkili şirketin ihalelerden yasaklanmasının önlenmesine karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP

Davalı vekili; davalı Belediye tarafından "O. Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğüne 17 Kalem Fidan Alınması İşi" konusunda yapılan ihale neticesinde işin davacı tarafından alınarak sözleşme imzalandığını, sözleşmede iş teslim süresinin 60 gün olarak belirtildiğini, gelen bitkilerin teknik şartnamedeki şartlara uymadığını, davacının dilekçesine istinaden muayene ve mal kabul komisyonu oluşturulduğunu, yapılan incelemede teknik şartnameye ve birim fiyat cetvelinde belirlenen özellik ile miktarların karşılanmadığının belirlendiğini, eksikliklerin tamamlanması için 20 iş günü ek süre verildiğini, 20 iş günü sonunda davacı şirketin taahhüdünü ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine göre yerine getirmediğinin tespiti üzerine ihalenin iptal edildiğini savunarak, davanın reddini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davalı Belediye tarafından yapılan fesih işleminin 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 20(a), 22 inci maddeleri ile Mal Alımları Denetim Muayene ve Kabul İşlemlerine Dair Yönetmeliğin 11(b), 33, 34 ve 35 inci maddeleri uyarınca, taraflar arasında düzenlenen 21.03.2019 tarihli sözleşmeye aykırı olduğu, aynı yönde alınan 21.04.2021 tarihli raporun bilimsel verilere ve dosya kapsamına uygun olduğu gerekçesiyle; davanın kabulüne, sözleşmenin davalı Belediye tarafından haksız feshedildiğinin tespiti ile davacı tarafça verilen kesin teminatın davalı Belediye tarafından irat kaydedilmemesine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF

A. İstinaf Yoluna Başvuranlar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri

Davalı vekili; dava konusu uyuşmazlığın ihale işleminin feshine ilişkin olduğunu, ihale işlemlerinin idarenin kamusal gücü kullanarak tesis ettiği tipik bir idari işlem olması nedeniyle yargı denetiminin yapıldığı yerin idare mahkemeleri olduğunu, davacı şirketin teknik şartnameye uygun olmayan bitki teslimi yapması ve eksik olan hususların giderilmesi için verilen ek sürede bu eksikliği tamamlamaması nedeniyle ihalenin iptal edildiğini belirterek, kararın kaldırılmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının dava dilekçesindeki istemlerinin tespit davasının konusu olduğu, tespit davasına konu istemlerin müstakilen açılmış olan bir tespit davasında dinlenemeyeği, davacının açacağı bir eda davasında iddia edebileceği ya da aleyhine açılan bir davada savunma olarak ileri sürülebilecek hususlar olduğu, Belediyenin tek taraflı olarak yaptığı feshin geçerli olup, fesih için tarafların anlaşmasına veya mahkeme kararına ihtiyaç bulunmadığından bu feshin geçersizliğinin tespitine karar verilmesinin talep edilemeyeceği ve feshe bağlı hakların ödenmesi talebini yani eda istemini içermeyen davanın açılmasında hukuki yararı bulunmadığı gerekçesiyle, davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile kararın kaldırılarak yeniden davanın dava şartı yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuranlar

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri

Davacı vekili; tespit davalarının eda davası ile birlikte açılması zorunluluğunun bulunmadığı, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 106 ncı maddesinde bu hususun açıkça düzenlendiği, hukuki yararı belirleyen hususun dava türü değil, talep sonucu olduğunu ileri sürerek, kararın bozulmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe

1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme

Uyuşmazlık, davalı idare tarafından ihalenin haksız olarak feshedildiğinin tespiti istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk

1. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 2 nci ve 35 inci maddeleri,

2. 6100 sayılı Kanun'un 106, 114/ 1-h ve 115 inci maddeleri.

3. Değerlendirme

1. Mahkemenin, davanın esası hakkında yargılama yapabilmesi (davayı esastan inceleyebilmesi) için varlığı veya yokluğu gerekli olan hallere, dava (yargılama) şartları denir. 6100 sayılı Kanun'un 114/1-h maddesi gereği davacının, dava açmakta hukuki yararının bulunması, dava şartıdır. Dava açmakta hukuki yarar için; hukuk düzenince kabul edilmiş meşru bir yarar olmalı, bu yarar dava açan hak sahibi ile ilgili olmalı ve dava açıldığı sırada halen mevcut bulunmalıdır. Ayrıca, açılacak davanın ortaya çıkacak tehlikeyi bertaraf edecek nitelikte olması gerekir. Bir kimsenin, hakkına ulaşmak için, Mahkeme kararının o an için gerekli olması durumunda hukuki yararın olduğundan sözedilebilir. Bir Mahkeme kararına ihtiyaç yoksa hukuki yarardan söz edilemez (Pekcanıtez H., Atalay, O./Özekes, M.: Medeni Usul Hukuku, Ankara 2011, s.297).

2. Bilindiği üzere, mahkemeden istedikleri hukuki korunmaya göre davalar eda davaları, tespit davaları ve inşai davalar olarak ayrılmaktadır. Eda davalarında; bir şeyin yapılması, bir şeyin verilmesi veya bir şeyin yapılmaması istenir.

3. Bölge Adliye Mahkemesince; davacının dava dilekçesindeki istemlerinin tespit davasının konusu olduğu, Belediyenin tek taraflı olarak yaptığı feshin geçerli olduğu, feshin geçersizliğinin tespitine karar verilmesinin talep edilemeyeceği ve feshe bağlı hakların ödenmesi talebini içermeyen davanın açılmasında davacının hukuki yararı bulunmadığı gerekçesiyle, davanın hukuki yarar yokluğundan usulden reddine karar verilmiş ise de, davacının dava dilekçesinde teminatın irad kaydedilmesinin tedbiren durdurulması, ihalenin haksız feshedildiğinin tespiti, haksız feshi halinde kesin teminatın idarece irat kaydedilmesinin ve davacı şirketin ihalelerden yasaklanmasının önlenmesini talep ettiği anlaşılmaktadır.

4. Davalı Belediye, fesih işlemi ile kendisi ve davacı arasında muaraza yaratmıştır. Davacı tarafından açılan dava mahiyeti itibariyle muarazanın meni niteliğindedir. Bu nedenle dava açmakta davacının hukuki yararı vardır. Dairemizin istikrarlı uygulaması da bu yöndedir. Haksız feshin tespiti ve feshe bağlı sonuçları, eda işlemi içerdiğinden davacının hukuki yararı bulunmaktadır.

5. Bölge Adliye Mahkemesince; davanın eda davası olduğu ve davacının tüm talepleri yönünden söz konusu davayı açmakta hukuki yararının bulunduğunun gözetilmesi, toplanan tüm deliller birlikte değerlendirilerek, ulaşılacak sonuca göre esas hakkında bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ve yanılgılı gerekçeyle davanın hukuki yarar yokluğundan usulden reddine karar verilmiş olması usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.

VI. KARAR

Açıklanan sebeplerle;

Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca davacı yararına BOZULMASINA,

Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine,

Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

25.11.2024 tarihinde oy birliği ile karar verildi.

Başkan               Üye                 Üye                          Üye                   Üye 
Battal Yılmaz      Filiz Pınarcı     Muzaffer Gürkanlı     İsmail Ulukul     Osman Kiper