HARCA ESAS DEĞER OLARAK GÖSTERİLEN TÜRK LİRASI, ALACAĞIN TÜRK LİRASI OLARAK TALEP EDİLDİĞİ SONUCUNU DOĞURMAZ.
T.C.
YARGITAY
12. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/5579
KARAR NO : 2024/2341
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
Y A R G I T A Y İ L A M I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
TARİHİ : 10.05.2023
NUMARASI : 2022/2541 - 2023/1259
Yukarıda tarih ve numarası yazılı Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın müddeti içinde temyizen tetkiki davalılar/alacaklılar tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi Duygu Dilek tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü:
Alacaklı tarafından borçlu hakkında başlatılan ilamlı takipte, borçlu vekilinin icra mahkemesine başvurusunda; İİK’nın 58/3 maddesine aykırı olarak takip talebinde ve icra emrinde alacağın hangi tarihteki kur üzerinden talep edildiği gösterilmediği halde icra müdürlüğünce dosya hesabının fiili ödeme günündeki kur üzerinden yapılması üzerine dosya hesabının takip tarihindeki kur üzerinden yapılması taleplerinin, takibe dayanak ilamda açıkça alacağın fiili ödeme tarihindeki Merkez Bankası döviz satış kuru karşılığının tahsiline karar verildiği gerekçesiyle reddedildiğini ileri sürerek buna dair 06.05.2022 tarihli memurluk işlemi ile buna bağlı olarak yapılan işlemlerin iptalini talep ettiği, İlk Derece Mahkemesince; açıkça hangi tarihe göre döviz kurunun esas alınarak ödeme talep edildiği anlaşılmamakta ise de, takip talebinde takip tarihindeki döviz kuru üzerinden hesaplama yapılarak, alacaklının zımnen seçim hakkını takip tarihindeki döviz kuru üzerinden kullandığı gerekçesiyle şikayetin kabulüne karar verildiği, alacaklı tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince; istinaf başvurusunun esastan reddine karar verildiği, hükmün alacaklı tarafından temyiz edildiği anlaşılmaktadır.
Türk Borçlar Kanunu'nun 99. maddesi (BK'nun 83 md.) uyarınca; “Konusu para olan borç Ülke parasıyla ödenir. Ülke parası dışında başka bir para birimiyle ödeme yapılması kararlaştırılmışsa, sözleşmede aynen ödeme veya bu anlama gelen bir ifade bulunmadıkça borç, ödeme günündeki rayiç üzerinden Ülke parasıyla da ödenebilir. Ülke parası dışında başka bir para birimiyle belirlenmiş ve sözleşmede aynen ödeme ya da bu anlama gelen bir ifade de bulunmadıkça, borcun ödeme gününde ödenmemesi üzerine alacaklı, bu alacağının aynen veya vade ya da fiilî ödeme günündeki rayiç üzerinden Ülke parası ile ödenmesini isteyebilir.”
İcra takibinin dayanağı Bursa 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 19.12.2012 tarih, 2011/500 Esas 2012/760 Karar sayılı ilamında "...338.100,00 USD alacağın fiili ödeme tarihindeki TC Merkez Bankası döviz satış kurulu karşılığının 16.8.2011 tarihinden itibaren işletilecek kamu bankalarının 1 yıllık USD mevduatına uygulanacak en yüksek mevduat faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacılara ödenmesine..."karar verilmiştir. Bu haliyle ilamda alacaklıya TBK'nın 99. maddesinde düzenlenen seçimlik hak tanınmamış alacağın yabancı para olarak tahsili imkanı verilmiştir. Nitekim alacaklı da icra takibinde asıl alacağını ilamda belirtildiği üzere ‘‘USD’’ olarak talep etmiş, takip tarihine kadar işlemiş USD faizini de hesaplamıştır. Alacaklının icra müdürlüğünce harcın hesaplanabilmesi için harca esas değer olarak gösterdiği 755.745,98 TL, alacağın Türk Lirası olarak talep edildiği sonucunu doğurmaz.
Bu durumda mahkemece; takip talebinde USD alacağının takip tarihindeki Türk Lirası karşılığının gösterilmesinin harca esas değer niteliğinde olduğu, ilamda yer alan alacak hakkından vazgeçildiği anlamına gelmeyeceği dikkate alınarak borçlu tarafından ileri sürülen şikayet konularının gerekirse bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle değerlendirilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ve eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi ve istinaf başvurusunun Bölge Adliye Mahkemesince esastan reddi isabetsiz olup, Bölge Adliye Mahkemesi kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması gerekmiştir.
SONUÇ : Alacaklıların temyiz isteminin kabulü ile yukarıda yazılı nedenlerle 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK'nın 364/2. maddesinin göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK'nın 373/1. maddesi uyarınca, Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 10.05.2023 tarih ve 2022/2541 E. - 2023/1259 K. sayılı kararının KALDIRILMASINA, Bursa 9. İcra Hukuk Mahkemesinin 01.07.2022 tarih ve 2022/194 E. - 2022/334 K. sayılı kararının BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 12.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
Başkan Üye Üye Üye Üye
A. TUNCAL N. ŞİMŞEK G. HEYBET M. T. UYAR A. AYAN
BİLGİ : "Alacakla faiz döviz olarak gösterilip ödeme anındaki TL karşılığı istendiğinden tercih döviz olarak kullanılmıştır" şeklindeki Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 25 Mayıs 2021 tarihli kararı için bkz.
HARCA ESAS DEĞER OLARAK GÖSTERİLEN TÜRK LİRASI, ALACAĞIN TÜRK LİRASI OLARAK TALEP EDİLDİĞİ SONUCUNU DOĞURMAZ.
T.C.
YARGITAY
12. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/5579
KARAR NO : 2024/2341
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
Y A R G I T A Y İ L A M I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
TARİHİ : 10.05.2023
NUMARASI : 2022/2541 - 2023/1259
Yukarıda tarih ve numarası yazılı Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın müddeti içinde temyizen tetkiki davalılar/alacaklılar tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi Duygu Dilek tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü:
Alacaklı tarafından borçlu hakkında başlatılan ilamlı takipte, borçlu vekilinin icra mahkemesine başvurusunda; İİK’nın 58/3 maddesine aykırı olarak takip talebinde ve icra emrinde alacağın hangi tarihteki kur üzerinden talep edildiği gösterilmediği halde icra müdürlüğünce dosya hesabının fiili ödeme günündeki kur üzerinden yapılması üzerine dosya hesabının takip tarihindeki kur üzerinden yapılması taleplerinin, takibe dayanak ilamda açıkça alacağın fiili ödeme tarihindeki Merkez Bankası döviz satış kuru karşılığının tahsiline karar verildiği gerekçesiyle reddedildiğini ileri sürerek buna dair 06.05.2022 tarihli memurluk işlemi ile buna bağlı olarak yapılan işlemlerin iptalini talep ettiği, İlk Derece Mahkemesince; açıkça hangi tarihe göre döviz kurunun esas alınarak ödeme talep edildiği anlaşılmamakta ise de, takip talebinde takip tarihindeki döviz kuru üzerinden hesaplama yapılarak, alacaklının zımnen seçim hakkını takip tarihindeki döviz kuru üzerinden kullandığı gerekçesiyle şikayetin kabulüne karar verildiği, alacaklı tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince; istinaf başvurusunun esastan reddine karar verildiği, hükmün alacaklı tarafından temyiz edildiği anlaşılmaktadır.
Türk Borçlar Kanunu'nun 99. maddesi (BK'nun 83 md.) uyarınca; “Konusu para olan borç Ülke parasıyla ödenir. Ülke parası dışında başka bir para birimiyle ödeme yapılması kararlaştırılmışsa, sözleşmede aynen ödeme veya bu anlama gelen bir ifade bulunmadıkça borç, ödeme günündeki rayiç üzerinden Ülke parasıyla da ödenebilir. Ülke parası dışında başka bir para birimiyle belirlenmiş ve sözleşmede aynen ödeme ya da bu anlama gelen bir ifade de bulunmadıkça, borcun ödeme gününde ödenmemesi üzerine alacaklı, bu alacağının aynen veya vade ya da fiilî ödeme günündeki rayiç üzerinden Ülke parası ile ödenmesini isteyebilir.”
İcra takibinin dayanağı Bursa 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 19.12.2012 tarih, 2011/500 Esas 2012/760 Karar sayılı ilamında "...338.100,00 USD alacağın fiili ödeme tarihindeki TC Merkez Bankası döviz satış kurulu karşılığının 16.8.2011 tarihinden itibaren işletilecek kamu bankalarının 1 yıllık USD mevduatına uygulanacak en yüksek mevduat faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacılara ödenmesine..."karar verilmiştir. Bu haliyle ilamda alacaklıya TBK'nın 99. maddesinde düzenlenen seçimlik hak tanınmamış alacağın yabancı para olarak tahsili imkanı verilmiştir. Nitekim alacaklı da icra takibinde asıl alacağını ilamda belirtildiği üzere ‘‘USD’’ olarak talep etmiş, takip tarihine kadar işlemiş USD faizini de hesaplamıştır. Alacaklının icra müdürlüğünce harcın hesaplanabilmesi için harca esas değer olarak gösterdiği 755.745,98 TL, alacağın Türk Lirası olarak talep edildiği sonucunu doğurmaz.
Bu durumda mahkemece; takip talebinde USD alacağının takip tarihindeki Türk Lirası karşılığının gösterilmesinin harca esas değer niteliğinde olduğu, ilamda yer alan alacak hakkından vazgeçildiği anlamına gelmeyeceği dikkate alınarak borçlu tarafından ileri sürülen şikayet konularının gerekirse bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle değerlendirilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ve eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi ve istinaf başvurusunun Bölge Adliye Mahkemesince esastan reddi isabetsiz olup, Bölge Adliye Mahkemesi kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması gerekmiştir.
SONUÇ : Alacaklıların temyiz isteminin kabulü ile yukarıda yazılı nedenlerle 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK'nın 364/2. maddesinin göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK'nın 373/1. maddesi uyarınca, Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 10.05.2023 tarih ve 2022/2541 E. - 2023/1259 K. sayılı kararının KALDIRILMASINA, Bursa 9. İcra Hukuk Mahkemesinin 01.07.2022 tarih ve 2022/194 E. - 2022/334 K. sayılı kararının BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 12.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
Başkan Üye Üye Üye Üye
A. TUNCAL N. ŞİMŞEK G. HEYBET M. T. UYAR A. AYAN
BİLGİ : "Alacakla faiz döviz olarak gösterilip ödeme anındaki TL karşılığı istendiğinden tercih döviz olarak kullanılmıştır" şeklindeki Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 25 Mayıs 2021 tarihli kararı için bkz.
